Khi nhắc đến thay nhớt, chắc chắn bạn sẽ nghĩ ngay đến nhớt động cơ. Nhưng thực tế, xe ô tô hiện đại sử dụng nhiều loại dầu nhớt bôi trơn hơn bạn nghĩ.
Mỗi loại nhớt sẽ phục vụ cho một hệ thống riêng biệt như động cơ, hộp số, cầu xe, trợ lực lái, phanh, thậm chí cả các khớp nối và trục bánh xe.
Hiểu rõ từng loại nhớt và chức năng của chúng sẽ giúp bạn bảo trì xe kịp thời. Từ đó tăng tuổi thọ xe và tiết kiệm chi phí sửa chữa.
Bài viết này sẽ giúp bạn nhận biết các loại nhớt, mỡ bôi trơn đang được sử dụng trên ô tô và khi nào bạn nên thay thế chúng.
Hãy bắt đầu với loại dầu nhớt phổ biến nhất.
1. Dầu Nhớt Động Cơ: Bôi Trơn Động Cơ Ô Tô
Nhớt động cơ (Engine Oil) là loại dầu quan trọng nhất và quen thuộc nhất với người dùng xe. Đây là loại nhớt bạn cần thay định kì để xe luôn chạy trơn tru, tránh hỏng hóc.
Tác Dụng Chính Của Nhớt Động Cơ
- Bôi trơn động cơ: Nhớt bôi trơn tạo ra môi trường tiếp xúc có độ nhớt giúp piston, xylanh, trục khuỷu, trục cam và các chi tiết chuyển động trơn tru, tránh ma sát kim loại với kim loại.
- Làm mát động cơ: Dầu nhớt hấp thụ nhiệt từ các chi tiết động cơ rồi đưa về két làm mát để giải nhiệt, hạn chế tình trạng quá nhiệt động cơ.
- Làm sạch động cơ: Nhờ phụ gia làm sạch, nhớt bôi trơn có thể cuốn trôi mạt kim loại, cặn cháy, muội than, ngăn ngừa các chi tiết trong động cơ bị đóng cặn và mài mòn.
- Chống gỉ các chi tiết: Nhớt tạo nên một lớp màng phủ bảo vệ bề mặt kim loại của các chi tiết khỏi bị oxy hóa khi vận hành trong điều kiện nhiệt độ cao.
Các Loại Nhớt Phổ Biến Trên Thị Trường Hiện Nay
- Nhớt khoáng: Nhớt khoáng có giá thành rẻ, nhưng thời gian sử dụng ngắn. Loại này phù hợp với xe có động cơ cũ hoặc xe hoạt động với cường độ thấp.
- Tổng hợp toàn phần: So với nhớt khoáng, loại này có độ tinh khiết và chất lượng cao hơn. Do đó, nó có giá thành và chất lượng cũng cao hơn.
- Bán tổng hợp: Đây là loại nhớt được kết hợp giữa dầu khoáng và dầu tổng hợp. Nhớt bán tổng hợp mang lại hiệu suất tốt hơn nhớt khoáng nhưng có mức giá hợp lý. Vì vậy, nhớt bán tổng hợp là lựa chọn hợp lý và phổ biến cho nhiều loại xe ô tô.
Xem thêm: Ô Tô Nên Dùng Nhớt Gì? Hướng Dẫn Chi Tiết Từ A – Z
Bao Lâu Bạn Nên Thay Nhớt Một Lần?
Thông thường, bạn nên thay nhớt xe sau mỗi 5.000 – 10.000 km hoặc 6 tháng, tuỳ theo loại nhớt và tần suất sử dụng xe.
Bạn cũng có thể kiểm tra thay nhớt xe khi thấy các dấu hiệu nhận biết như: động cơ ồn hơn, hao nhiên liệu, xe chạy ỳ hoặc màu nhớt chuyển sẫm.
Xem thêm: 12 Phụ Tùng Cần Thay Thế Định Kì Để Giúp Xe Của Bạn Luôn Chạy Ổn Định
2. Dầu Nhớt Hộp Số: Bôi Trơn Bánh Răng Hộp Số Ô Tô
Dầu hộp số (Transmission Fluid) là loại dầu bôi trơn, làm mát các bánh răng trong hộp số. Các chi tiết này thường phải chịu tải và ma sát rất cao trong quá trình sang số.
Bên cạnh đó, dầu nhớt hộp số còn làm mát các chi tiết trong hộp số, giữ chúng ở mức nhiệt độ cho phép.
Riêng với xe hộp số tự động, dầu hộp số còn tham gia vào cả quá trình hoạt động của bộ ly hợp thuỷ lực (biến mô).
Hiện nay, nhớt hộp số được dùng cho tất cả các loại hộp số, kể cả số sàn (MT) và số tự động (AT/CVT/DCT).
Tác Dụng Chính Của Dầu Nhớt Hộp Số
- Bôi trơn bánh răng truyền động, giảm mài mòn.
- Giúp các cơ cấu sang số mượt, êm và chính xác.
- Ở hộp số tự động, dầu còn đóng vai trò truyền lực, điều khiển van thủy lực.
Phân Loại Dầu Nhớt Hộp Số
Nhớt hộp số trên xe ô tô được phân loại theo kiểu hộp số mà mỗi loại xe sử dụng. Các loại nhớt hộp số có thể kể đến như:
- ATF: cho hộp số tự động (Automatic Transmission Fluid).
- MTF: cho hộp số sàn (Manual Transmission Fluid).
- CVT Fluid: cho hộp số vô cấp.
- DCT Fluid: cho hộp số ly hợp kép.
| Lưu ý: Bạn KHÔNG nên xài lẫn nhớt hộp số MT, AT, DCT, CVT. Vì mỗi loại hộp số trên ô tô có cấu tạo và cơ chế hoạt động rất khác nhau, kéo theo đó là yêu cầu về loại nhớt bôi trơn và truyền lực hoàn toàn riêng biệt. Nếu bạn dùng sai, hậu quả có thể là trượt số, gãy bánh răng, cháy ly hợp, hoặc hỏng toàn bộ hộp số. |
Bao Lâu Bạn Nên Thay Dầu Nhớt Hộp Số?
Với xe hộp số tự động, thời gian thay dầu hộp số khuyến cáo là sau mỗi 50.000 – 150.000 km.
Nếu xe bạn thường di chuyển trong vùng có khí hậu nóng ẩm, nhiều khói bụi, thay dầu hộp số sớm sẽ hạn chế được tình trạng dầu bị cháy, biến chất.
Thay nhớt hộp số quá trễ sẽ dẫn đến trượt số, nóng hộp số, hoặc gãy bánh răng, dây đai cào xước pully (đối với hộp số CVT).
3. Dầu Nhớt Cầu: Bảo Vệ Vi Sai Ô TÔ
Dầu nhớt cầu (Differential Oil) là loại dầu nhớt đặc dùng trong bộ vi sai. Đây là nơi phân phối mô-men xoắn đến bánh xe trái và phải tại cầu truyền động khi xe bạn vào cua.
Dầu cầu được thiết kế để chịu tải trọng lớn, tốc độ quay thấp, nhiệt độ cao ở các bánh răng lớn tại cầu xe.
Vị trí sử dụng: nằm trong cụm vi sai cầu trước hoặc cầu sau, hoặc cả 2 (tùy thuộc xe dẫn động cầu trước FWD, cầu sau RWD hay cả 2 cầu AWD).
Tác Dụng Chính Của Dầu Nhớt Cầu
- Bôi trơn bánh răng lớn, nhỏ của vi sai.
- Giúp truyền công suất êm ái, liên tục đến bánh xe.
- Bảo vệ các bánh răng khỏi ma sát và nhiệt độ cao khi quay nhanh.
Nhớt cầu thường có độ nhớt cao hơn nhớt động cơ. Các loại thông số nhớt cầu thường gặp là SAE 75W-90 hoặc 80W-90.
Bao Lâu Bạn Nên Thay Dầu Nhớt Cầu?
Thông thường, bạn nên kiểm tra và thay nhớt cầu sau mỗi 50.000 km.
Đối với các loại xe bán tải, SUV, hoặc xe hay đi đường đèo, chở nặng, bạn cần kiểm tra và thay thế sớm hơn.
4. Dầu Nhớt Hộp Số Phụ: Dành Cho Xe Ô Tô Dẫn Động 4 Bánh
Dầu nhớt hộp số phụ hay dầu hộp phân phối lực (transfer case oil/fluid) là loại dầu chuyên dùng cho hộp số phụ trên các xe dẫn động 4 bánh (4WD) hoặc hệ dẫn động toàn thời gian (AWD).
Hộp số phụ giúp hệ thống truyền động đảm nhiệm việc phân phối mô-men xoắn từ hộp số chính đến cầu trước và cầu sau. Từ đó giúp xe có thể chuyển đổi giữa chế độ 1 cầu và 2 cầu linh hoạt.
Tác Dụng Chính Của Dầu Nhớt Hộp Số Phụ
Đúng như tên gọi, nhớt hộp số phụ giúp bôi trơn bánh răng và trục truyền động trong hộp số phụ, đảm bảo chuyển đổi linh hoạt giữa các chế độ 1 cầu và 2 cầu.
Bao Lâu Bạn Nên Thay Dầu Nhớt Hộp Số Phụ?
Bạn nên kiểm tra và thay thế dầu nhớt hộp số phụ sau mỗi 50.000 – 60.000 km, hoặc sớm hơn nếu xe đi off-road thường xuyên.
Tuỳ vào dòng xe, nhớt hộp số phụ có thể dùng chung với nhớt hộp số hoặc không. Bạn cần tra cứu kỹ tài liệu kỹ thuật hoặc tham khảo gara uy tín trước khi thay.
5. Dầu Trợ Lực Lái: Giúp Bạn Lái Nhẹ Và Chính Xác
Dầu trợ lực lái (Power Steering Fluid) dùng trong các hệ thống trợ lực lái thủy lực để tạo lực hỗ trợ, giúp bạn xoay vô-lăng nhẹ nhàng hơn.
Vị trí sử dụng: bơm trợ lực, van điều khiển và piston lái (chỉ có ở xe dùng hệ thống thủy lực, không áp dụng cho xe trợ lực lái điện EPS).
Tác Dụng Chính Của Dầu Trợ Lực Lái
- Giảm sức nặng khi đánh lái, giảm mệt mỏi khi bạn lái xe.
- Giúp vô-lăng luôn mượt, không rung lắc hay nặng trịch, bạn có thể xử lý nhanh và linh hoạt hơn.
- Bôi trơn bơm và các chi tiết trong hệ thống lái.
Bao Lâu Bạn Nên Thay Dầu Trợ Lực Lái?
Bạn cần kiểm tra và thay thế dầu trợ lực lái sau mỗi 2 – 3 năm sử dụng, hoặc khi có dấu hiệu bất thường như: bạn cảm thấy vô lăng nặng và bị sượng khi đánh lái, bạn nghe thấy tiếng rít khi đánh lái.
Có Thể Sử Dụng Dầu Trợ Lực Lái Cho Dầu Hộp Số Và Ngược Lại Được Không?
Có một số hãng cho phép làm điều này. Nghĩa là, bạn hoàn toàn có thể dùng chung một loại dầu cho cả hộp số và hệ thống trợ lực lái.
Tuy nhiên, đối với các dòng xe của Honda, bạn dứt khoát không được dùng dầu hộp số để thay thế dầu trợ lực tay lái. Lý do là vì dầu trợ lực tay lái của hãng Honda đặc hơn dầu trợ lực thông thường và được sản xuất riêng cho xe Honda.
Tốt nhất, bạn nên tìm hiểu kỹ thông tin hướng dẫn sử dụng, bảo dưỡng cho dòng xe bạn đang chạy trước khi quyết định sử dụng chung một loại dầu nào đó cho nhiều bộ phận trên xe.
6. Dầu Phanh: Dẫn Động Phanh Đảm Bảo An Toàn
Dầu phanh (Brake Fluid) là chất lỏng kỹ thuật đặc biệt, tuy không có tính bôi trơn nhưng cực kỳ quan trọng vì nó truyền lực đạp từ bàn phanh đến piston kẹp phanh.
Tác Dụng Chính Của Dầu Phanh
- Truyền áp suất đạp phanh từ bàn đạp đến các cơ cấu phanh.
- Chịu được nhiệt độ cao (lên đến 200°C).
- Chống sôi, chống ẩm (vì chỉ cần 1% hơi nước cũng làm giảm hiệu suất phanh).
Các Loại Dầu Phổ Biến Hiện Nay: DOT 3, DOT 4, hoặc DOT 5.1 (càng cao càng chịu nhiệt tốt hơn).
Bao Lâu Bạn Nên Thay Dầu Phanh?
Đối với dầu phanh, bạn nên kiểm tra và thay thế sau khoảng 2 năm sử dụng xe, hoặc khi thấy dầu đổi màu hoặc cảm giác phanh yếu.
Trong trường hợp dầu phanh xuất hiện bọt khí (gió), ảnh hưởng đến lực phanh, bạn có thể xả gió dầu phanh và tiếp tục sử dụng, chưa cần phải thay thế.
7. Mỡ Bôi Trơn: Bảo Vệ Những Chi Tiết Bạn Ít Để Ý
Mỡ bôi trơn (Grease) là loại chất bôi trơn dạng sệt, được dùng ở những chi tiết không kín hoàn toàn, hoặc chịu va đập, nhiệt độ, bụi bẩn như:
- Trục láp (CV Joint): nơi truyền lực đến bánh xe ở góc lớn, thường dùng mỡ đặc biệt chịu nhiệt.
- Moay-ơ bánh xe: phần ổ bi, đỡ trục bánh xe.
- Bản lề cửa, chân đạp, cần số, khớp cầu thước lái…
Tác Dụng Chính Của Mỡ Bôi Trơn (Mỡ Bò)
Mỡ bôi trơn cung cấp một lớp màng bảo vệ bền bỉ, không bị rửa trôi bởi nước. Lớp mỡ nay bôi trơn, giữ cho các khớp chuyển động mượt mà lâu dài.
Ngoài ra, nó còn giữ không cho bụi bẩn, cát đất lọt vào các khớp truyền động, hạn chế bó kẹt, xước các chi tiết.
Bao Lâu Bạn Nên Thay Mỡ Bôi Trơn?
Thông thương, bạn nên thay mới mỡ bôi trơn toàn bộ xe định kì sau mỗi 30.000 – 50.000 km. Hoặc khi bạn làm các dịch vụ như bảo dưỡng moay-ơ, thay trục láp, chốt phanh,… trên xe.
Chú Ý! Vì Sao Không Nên Sử Dụng Lẫn Lộn Các Loại Dầu Nhớt Bôi Trơn Trên Ô Tô?
“Sai một ly là đi trăm triệu.”
Trên xe ô tô, mỗi loại nhớt hoặc dầu bôi trơn được thiết kế riêng biệt cho từng hệ thống: từ động cơ, hộp số, vi sai, đến trợ lực lái và phanh. Do đó, chúng có đặc tính hóa học, độ nhớt, khả năng chịu nhiệt, và phụ gia cũng khác nhau.
Việc sử dụng sai hoặc lẫn lộn giữa các loại dầu nhớt có thể dẫn đến hư hại nghiêm trọng cho các bộ phận cơ khí. Việc này gây mất an toàn khi vận hành, làm phát sinh sửa chữa với chi phí rất lớn.
Tác Hại Khi Bạn Dùng Sai Loại Dầu Nhớt Trên Xe Ô Tô
| Dầu dùng sai | Bộ phận ảnh hưởng | Hậu quả thực tế |
| Dùng ATF thay cho dầu cầu | Vi sai, trục truyền động | Dầu quá loãng → bánh răng mòn nhanh, tiếng hú lớn, vỡ cầu |
| Dùng dầu cầu thay cho hộp số AT | Hộp số tự động | Dầu quá đặc → ly hợp trượt, số giật, cháy van điện từ |
| Dùng dầu động cơ thay cho hộp số sàn | Hộp số tay | Dầu không phù hợp tải trọng → sang số khó, mòn đồng tốc, hư hỏng bánh răng |
| Dùng dầu trợ lực lái cho dầu phanh | Hệ thống phanh | Mất khả năng dẫn động phanh, gây mất phanh nguy hiểm |
| Trộn lẫn nhớt khoáng và tổng hợp sai cách | Động cơ | Giảm hiệu quả bôi trơn do không tương thích thành phần |
Làm Sao Để Dùng Đúng Loại Dầu Nhớt Trên Xe Ô Tô?
Sau đây là 5 cách bạn có thể thực hiện trước khi quyết định tự thay bất kỳ loại nhớt bôi trơn nào cho xe của mình:
- Luôn đọc kỹ sổ tay hướng dẫn sử dụng xe.
- Tra đúng thông số dầu được khuyến nghị. Ví dụ: SAE 5W-30 API SN cho động cơ, SAE 75W-90 GL-5 cho vi sai, v.v.
- Không pha trộn dầu nhớt khác loại, khác hãng nếu bạn không chắc chắn về độ tương thích và thông số thành phần.
- Liên hệ thợ có kinh nghiệm hoặc kỹ thuật viên chính hãng để được hỗ trợ tư vấn.
- Ghi chép định kỳ loại dầu đã thay cho từng hệ thống. Đặc biệt nếu bạn đi bảo dưỡng ở nhiều nơi khác nhau.
Để biết được loại nhớt phù hợp cho từng bộ phận trên xe, bạn hãy tra cứu sổ hướng dẫn sử dụng trên xe bạn đang sử dụng.
Nó chính là một cuốn cẩm nang chi tiết nhất, giúp giải đáp toàn bộ những câu hỏi, thắc mắc của bạn trong quá trình sử dụng xe.
Kết Luận
Trên một chiếc ô tô, có ít nhất 7 loại dầu và mỡ bôi trơn khác nhau. Chúng hoạt động âm thầm để giúp xe vận hành ổn định, an toàn và bền bỉ.
Việc hiểu rõ vai trò của từng loại nhớt, biết thời điểm thay đúng sẽ giúp bạn tiết kiệm đáng kể chi phí sửa chữa. Ngoài ra, bạn còn có thể chủ động hơn khi đem xe đi bảo dưỡng, tránh thay sai loại khiến xe bị hao mòn, hư hỏng không đáng có.
Nếu là xe mới, bạn hãy thực hiện việc thay các loại nhớt theo lịch bảo dưỡng được từng hãng quy định.
Nếu là xe cũ, bạn hãy liên hệ với bên mua bán xe để nhận lịch sử bảo dưỡng, ghi lại những mốc thay thế gần nhất cho từng loại nhớt, sau đó tham khảo bài viết này hoặc sổ hướng dẫn sử dụng để xác định kỳ thay thế tiếp theo.
Nếu bạn thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho bạn bè, hoặc để lại bình luận nếu bạn muốn mình phân tích sâu hơn về loại nhớt phù hợp với dòng xe bạn đang sử dụng.
Chúc bạn lái xe vui!
Xem thêm:
